Mustafa Pultar
Yıldız Adları Sözlüğü
Türkiye İş Bankası Kültür Yay.
İstanbul 2007, 139 s. |
|
Yıldız Adları Sözlüğü, ne bir gökbilim kitabı, ne bir dilbilim araştırması ne de bir yıldız kataloğudur. Ama Yıldız adlarının Doğu'dan Batı'ya, mitolojiden gökbilime yaşadıkları serüvenlerin, Arapça, Farsça, Osmanlıca, Latince Yunanca gibi çeşitli diller arasında çıktıkları, son durağı Türkçe olan çok yönlü yolculuğun izlerinin de yansıdığı bir kılavuzdur. Bu kılavuz, geceleri gökyüzüne baktığında gördüğü kültür alemine bir köşesinden dalmak, biraz daha ilgi duyup bilgi edinmek isteyenlere yol gösterecektir. (Arka kapak'tan)
Günümüzde kullanılan yıldız adlarının birçoğunun kökeni eskiöağ külrütlerine dayanmakta olup, özellikle bugün Orta ve Yakındoğu diye bildiğimiz bölgeden kaynaklanmaktadır. Hint, Sümer , Babil, Eski Mısır vr Asurlulardan kalma birçok ad, dönemden döneme, bölgeden bölgeye aktırılarak, değişerek, yazılışı ve söylenişi bozularak, bir kültürden diğer kültürlere gece-gelmişlerdir. Grekler bu adları derlemiş ve 150 yılında İskenderiye'de Batlamyus'un (Ptolemaios) Mathematike Syntaksis adlı kitabında bir bütünlüge kavuşturmuşlardır. Daha sonra Arap gökbilimciler ve es-Sufi bu kitabı Kitab-ül-mecisti adıyla Arapça'ya çevirmiştir.. (s.vii)
Küçükayı [çev. < Ar. (dübb) = ayı + (asgar) = daha küçük]. Kuzey gökkutbunu içeren bir takım yıldız, kıs. UMi, koor. (15,70) > DÜBB-İ ASGAR, URSA MINOR. Miletli Thales bu takımyıldızı altı yüzyıl önce tanımlamıştı. Grek mitolojisine göre KÜÇÜK AYI, BÜYÜK AYI biçimindeki Kallisto'nun oğlu Arkas'tır ve tanrı Zeus tarafından onunla birlikte göğe yerleştirilmiştir > BÜYÜK AYI (s.66)
|